Tóm tắt nội dung chính
Cần nhận biết về nguồn gốc của cây bơ cũng như phân loại được giống bơ được phân bố ở nơi nào, đặc điểm ra sao.
Bơ là một loại cây ăn quả có giá trị dinh dưỡng khá cao, nên nhu cầu phát triển cây bơ hiện này ngày càng mạnh mẽ. Năng suất cây bơ mang lại cao trong khi đó kỹ thuật trồng không quá khó nên được nhiều vùng ưu tiên lựa chọn để xây dựng kinh tế bề vững ở các hộ gia đình.
Tuy nhiên, cây bơ lại đòi hỏi điều kiện sinh thái cao, một khi cây bơ được trồng ở điều kiện khí hậu và đất đai phù hợp thì mới cho năng suất cao.
Để có thể chọn được giống bơ phù hợp với điều kiện địa phương, bà con cần tìm hiểu về nguồn gốc và phân bố cũng như phân loại các giống bơ để có những lựa chọn chính xác nhất trước khi trồng.
1. Nguồn gốc
Cây bơ có nguồn gốc đầu tiên tại tỉnh Puebla, Mexico với sự phát triển từ hàng triệu năm trước đây, tiếp đến các giống bơ cổ được phát triển ở Guatemala và quần đảo Antiles các vùng này thuộc khí hậu nhiệt đới rất thích hợp cho sự phát triển của cây bơ về sau này.
Hiện nay có khá nhiều chủng bơ quan trọng được lai tạo từ các giống bơ cổ, mỗi họ đều có những đặc tính riêng. Tuy nhiên, những giống bơ được sử dụng nhiều và đem lại hiệu quả kinh tế cao đa phần là các giống bơ thuộc họ Lauracea gồm:
– Chủng Mexico thì thuộc loài Persea drymifolia
– Chủng Guatemala thì thuộc loài Persea Americana Mill
– Chủng West Indian( Antilles) thì thuộc loài Persea Americana Mill.
Đối với mỗi chủng loại bơ thường có các đặc tính khác nhau thì từ đó sẽ thích hợp với những vùng sinh thái khác nhau.
2. Phân loại
Chủng Mexico: có nguồn gốc từ các vùng núi cao và khả năng chịu lạnh tốt.
– Lá có màu xanh lục, mặt dưới là màu nhạt hơn mặt trên và lá thường có mùi hôi anique khi bị vò nát.
– Hình dạng của quả: hình thon dài giống quả lê và đu đủ.
– Với hàm lượng chất béo đạt 15-30%.
– Vỏ quả bơ mỏng và bóng hơn khi chín, vỏ khi chín có màu xanh, vàng xanh hay đỏ tím.
– Hạt quả bơ lớn, vỏ hạt mỏng và bề ngoài hạt trơn láng. Hạt chặt với phần thịt nên khi lắc thường không nghe kêu.
– Thường gian từ khi bơ ra hoa đến khi quả chín từ 8-9 tháng.
– Chất lượng của bơ tốt và đạt năng xuất cao.
– Những giống bơ nổi bật như: Fuerte, Zutano đây chính là những con lai giữa giống Mexico với Guatemala giúp tăng kích thích quả và giúp vỏ bơ trở nên nhẵn mịn hơn.
Chủng Guatemala: có nguồn gốc từ vùng cao nguyên Mexico và chịu lạnh khá tốt.
– Có lá màu xanh thẫm, khi vò lá không có mùi hôi, đọt non có màu đỏ tối.
– Hình dạng quả tròn, thon dài và cuốn quả dài.
– Với hàm lượng chất béo đạt 10-15%.
– Vỏ dày có sớ gỗ, da sần sùi và thô ráp khi chín thường có màu xanh lục hay màu nâu đen.
– Hạt nhỏ và gắn chặt vào phần thịt bơ, bề ngoài hạt láng hay trơn láng.
– Thời gian từ khi ra hoa đến khi quả chín từ 9-12 tháng.
– Chất lượng tốt, ngon.
– Các giống nổi bật như: Hayes, Hopkins và Hass.
Chủng West Indian (Antilles): có nguồn gốc từ Trung Mỹ, chịu lạnh kém nhưng lại có khả năng chịu nóng, chịu mặn khá cao.
– Có lá to, màu xanh đậm, màu sắc của hai bên mặt lá tương đương nhau và khi vò không có mùi.
– Hình dạng quả to, dài, cuốn trái ngắn. Vỏ trái ngắn và dai, hơi dày. Khi chín có màu hơi vàng.
– Với hàm lượng chất béo đạt 3- 10%, hạt lớn, không nằm sát vào thịt quả nên lắc kêu.
– Thời gian ra hoa và đến lúc quả chín từ 6-9 tháng.
– Quả có chất béo thấp và vị nhạt ăn không bị ngán.
– Những giống nổi bật là: Pollock, Booth và Simmonds.
Đặc điểm để bà con phân biệt của 3 loại bơ có thể tham khảo bảng sau:
Hiện tại viện Ea Kamat đã và đang đầu tư nghiên cứu và tiến hành khảo nghiệm giống bơ Booth 7 và 8 có điều kiện thích nghi khá lớn và thích nghi với điều kiện khí hậu nhiệt đới của nước ta, hàm lượng chất béo 15% và vỏ dày, hạt chắc có trọng lượng 350g và bà con có thể bảo quản trong vòng 10 ngày để có thể đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu ra thịt trường quốc tế. Thời gian thu hoạch bơ vào khoảng tháng 10-11 thuộc giống bơ chín nên có giá thành cao.
3. Phân bố
Bơ là một trong những loại quả yêu cầu về thổ nhưỡng cao cũng như khí hậu thích hợp để có thể phát triển. Hiện nay, bơ thường được trồng nhiều tại Tây Nguyên và đạt hiệu quả kinh tế rất cao. Những khu vực trồng bơ, tiêu biểu như sau:
– Vùng Đà Lạt: Vì khả năng chịu lạnh tốt nên giống thuộc chủng Mexico được phân bố rộng tại đây.
– Vùng Đức Trọng, Bảo Lộc, Đơn Dương: đây là những vùng có tỉ lệ chủng Antilles cao nhất.
– Vùng Di Linh: rất thích hợp với chủng Guatemala và giống bơ Mỹ như giống bơ Reed giá trị kinh tế cao
– Vùng Đăk Lăk: được xem là một trong những vùng chuyên canh bơ của Tây Nguyên với diện tích 2.700ha với 80.000 hộ nông dân và đạt sản lượng hàng năm 40.000 tấn. Trong đó có các loại giống bơ tứ quý trái vụ được nhiều bà con ưa thích trồng do giá trị “vang” của giống này mang lại
Hiện nay viện EaKmat là một trong những viện khoa học kỹ thuật nông nghiệp Tây Nguyên đã lai tạo được 57 giống bơ mới từ những cây hàng đầu trong nước và 12 giống ngoại. Với tỉ lệ thích nghi với môi trường cho năng suất cao. Tùy vào điều kiện của khí hậu tại địa phương của bạn mà bà con nên chọn giống phù hợp để tăng hiệu quả của cây trồng.